2008 წლის აგვისტოს ექო

თამარა მეარაყიშვილი

აგვისტოს ომის შემდეგ რვა წელი გავიდა. რას ფიქრობენ დღეს ამის შესახებ ცხინვალში მცხოვრები ჩვეულებრივი მოქალაქეები და როგორია მათი ცხოვრება?

გრაფიტი ცხინვალის ცენტრალურ უბანში მიტოვებული სახლის ღობეზე (ფოტო: თამარა მეარაყიშვილი)

„2008 წელმა  ჩვენი ცხოვრება შეცვალა. როგორ ვცხოვრობთ? მშვიდად ვართ, არავის იტაცებენ, არ კლავენ. მშვიდად გვძინავს, მაგრამ გვიჭირს. კუნძულივით ვართ. კი, სამხრეთ ოსეთი აღიარებულია, დამოუკიდებლები ვართ, მაგრამ, ამაზეც შეიძლება ვიკამათოთ – ფულით დამოკიდებულები ვართ რუსეთზე, ხოლო სამედიცინო მომსახურების და ხილ-ბოსტნეულის მხრივ – საქართველოზე,“ – ამბობს ცხინვალის საავადმყოფოს ექთანი სვეტლანა.

ის ირწმუნება, რომ რვა წლის განმავლობაში სამხრეთ ოსეთში სამედიცინო სფეროსთვის არაფერი გაკეთებულა.

„უბრალო შემთხვევის დროსაც კი თბილისში აგზავნიან (რედ. საქართველო აფხაზეთის და სამხრეთ ოსეთის მოსახლეობას უფასო სამედიცინო მომსახურებას სთავაზობს). აქ, ჩვენთან, მედიცინა ძალიან დაბალ დონეზეა. ახლა ამბობენ, რომ შეიძლება ერგნეთის გზა გახსნან, რისი პირველი მოწინააღმდეგეც მე ვიქნები,“ – ამბობს სვეტლანა და თავის დამოკიდებულებას განმარტავს იმით, რომ როდესაც ადრე ასე ხსნიდნენ გზას, მერე მას ყოველთვის ომი მოჰყვებოდა.

„ჩემი ქმარი სომეხია. შორეული ნათესავებიც მყავს ქართველები. ქართველები არ მეზიზღება, მაგრამ მეგობრებადაც არ ვთვლი,“ – დასძენს სვეტლანა.

და მაინც, აგვისტოს ომის შემდეგაც კი, ცხინვალში შემორჩა ქართველი მწერლის შოთა რუსთაველის სახელობის ქუჩა (ფოტო: თამარა მეარაყიშვილი).

„ტაქსის მძღოლი ვარ, ეგრეთ წოდებული ცხინვალის ტაქსების ბირჯაზე ვდგავართ. ამასწინათ, ერთი ტაქსიდან, რომელიც მოშორებით იდგა, ქართული სიმღერის ხმა მოგვესმა. ბიჭები მივედით და ვუთხარით, რომ გამოერთო. იმან უარი თქვა, ჩემი მანქანაა და რასაც მინდა იმას მოვუსმენო. მანქანა კია მისი, მაგრამ გაუმართლებელია ცხინვალში ქართული სიმღერების ხმამაღლა ჩართვა. მაინც ვაიძულეთ, რომ გამოერთო,“ – ოსი ტაქსის მძღოლი თემური ამ ამბით გამოხატავს ქართველებისადმი თავის დამოკიდებულებას.

„ჩვენი თაობა ქართველებთან ერთად გაიზარდა, ომი არ უნდა ყოფილიყო. ალბათ, წლებთან ერთად ყველაფერი დალაგდება, მე მჯერა ამის. მაგრამ პოლიტიკოსები ხალხს თავგზას ურევენ. ადრე ხშირად დავდიოდი საქართველოში. ჩემი ნათესავები ახლაც იქ ცხოვრობენ. უკვე რამდენი ხანია არ გვინახავს ერთმანეთი. ცხინვალელები ლარსიდან კი დადიან, მაგრამ ეს ხომ შორია. ისე, მინდა ვნახო რა შეიცვალა, ამბობენ, ბევრი რამ აშენდა საქართველოში. აქაც მიდის მშენებლობა, ალამაზებენ აქაურობას, მაგრამ ჩაკეტილები ვართ და არ ვიცით ხალხი როდის ამოისუნთქებს,“ – აგვისტოს ომამდე და მის შემდეგ ცხოვრების შესახებ გვიყვება ცხინვალელი მოხუცი მურატი.

ოსი მეცნიერის ფილოლოგის და ეთნოგრაფის ვასო აბაევის ძეგლი ცხინვალის ცენტრში (ფოტო: თამარა მეარაყიშვილი).

„მე ქართველი ვარ, ჩემი ქმარი – ოსი. შვილები გვყავს. ჩემი უფროსი შვილი პერიოდულად დადის საქართველოში (აქედან გადადის, არის აქ ერთი ადგილი) და იქ ძალიან მოსწონს. ადვილი, რომ იყოს, იქ ისწავლიდა უმაღლესში… აქ სიმშვიდეა. მეტი რა შეიძლება აქ რომ იყოს? ახლა, ბავშვებსაც და ახალგაზრდებსაც სხვანაირი მოთხოვნილებები აქვთ,“ – ამბობს თამუნა ცხინვალიდან.

ცხინვალში გააქტიურდა სამშენებლო სამუშაოები (ფოტო: თამარა მეარაყიშვილი).

„ჩიხში ვართ. ზოგჯერ ვფიქრობ, გვექნება კი საერთოდ მომავალი? თუმცა, მთავარია, რომ მშვიდობაა. ადრე, სულ ისროდნენ და მუდმივად შიშში ვცხოვრობდით. ახლა, ვხედავ, რომ ხალხი სახლებს აშენებს და ალამაზებს, გაჩნდა შესაძლებლობები და დაცულები ვართ. ჩვენი თაობა კარგად ცხოვრობდა ქართველებთან ერთად, როგორ ვიცხოვრებთ მათთან ერთად მომავალში – მთავრობის საქმეა. მაგრამ, მთავრობაში ძველი საბჭოთა ხალხია და მე იმედი არ მაქვს,“ – ამბობს 53 წლის თამაზი, წარსულში ინჟინერი და ახლა უმუშევარი.

„არ ვიცი, მე არავინ მეკითხება, როგორ ვიქნებით. ის რომ, ჩვენი ხალხი საქართველოში დადის სამკურნალოდ, ნუთუ, არ არიან ქართველები ვალდებული უფასოდ  გვიმკურნალონ? ყველაფერი დაგვინგრიეს და ახლა ქვეყნის თავიდან აშენება გვიწევს,“ – თვლის ცხინვალელი ნატო.

სამხრეთ ოსეთში ახალგაზრდებისთვის შესაძლებლობების მწვავე უკმარისობაა, როგორც განათლების სფეროში, ასევე გართობის თვალსაზრისით (ფოტო: თამარა მეარაყიშვილი).

„ახალგაზრდობა ძალიან არის მოწამლული, მარტო ცუდი ახსოვთ ქართველების შესახებ და არ ვიცი საერთოდ მოუნდება თუ არა ამ თაობას შერიგება. ისე, ბევრი რამ კეთდება – მშენებლობები, ქუჩები კეთდება, სამუშაო გამოჩნდა. თანდათანობით, ყველაფერი ლაგდება, მაგრამ ჩვენ მაინც არ ვართ კმაყოფილები,“ – გვპასუხობს დაწყებითი კლასების მასწავლებელი ირინა სამხრეთ ოსეთში დღევანდელ ცხოვრებაზე დასმულ შეკითვაზე.

„ომის შემდეგ ბევრი დახმარება ჩამოვიდა, მაგრამ გაიარეთ და ნახეთ კიდევ რამდენი სახლია დანგრეული. სად წავიდა ეს დახმარება? ახლა, გვითხრეს, რომ მორჩა, ჩვენს სახლებს აღარ აღადგენენ, ამ მხრივ დახმარება აღარ იქნება. ქუჩაში შევხვდი მთავრობის ხელმძღვანელს – კულუმბეგოვს და შევეკითხე: ვინ აღადგენს ჩემს სახლს? იმან მიპასუხა, რომ ფული აღარ არის, ეს სახლები ქართველებმა დაანგრიეს, ასე რომ წადი და ქართველებს შეეკითხე როდის იქნებაო. სად წავიდა ამდენი ფული? თვითონ მიითვისეს. შეხედეთ მათ სახლებს, სასახლეები აიშენეს. ვისაც ვინმე ჰყავდა, ყველამ მიიღო დახმარება, ვისაც არა, ან ბანკში აიღო სესხი და ისე გაარემონტა ან ჩემსავით ნახევრად დანგრეულ სახლში ცხოვრობს,“ -აღწერს აგვისტოს ომის შემდგომ შექმნილ მდგომარეობას ადგილობრივი თვითმმართველობის თანაშრომელი.

გავერანებული სახლები და ომის ნანგრევები ცხინვალში, აქ ისინი ბლომადაა, მათში ახლა სარეველა მცენარეები და ხეები ხარობს (ფოტო: თამარა მეარაყიშვილი).

„საქართველოს ვურჩევ გვაღიაროს და დაიწყოს ჩვენთან კეთილმეზობლური ურთიერთობა. მხოლოდ ეს დაეხმარება მას ურთიერთობების აღდგენაში. და კიდევ, საქართველოში უნდა შეიქმნას უფლებადამცველი ორგანიზაციები ჩვენი მოქალაქეების უფლებების დასაცავად. აუცილებელია არსებობდეს გაზეთი, საიტი და სხვა საშუალებები, რაც დაგვეხმარება მივიტანოთ ევროკავშირამდე ის, რაც აქ ხდება. აქედან ბევრმა მიმართა მათ. სხვაგვარად, ყველასთვის სიცარიელე იქნება – ოსებისთვისაც და ქართველებისთვისაც. საქართველოს მხრიდან აღიარება მისცემს საშუალებას სხვა ქვეყნებსაც, რომ გვაღიარონ და დაამყარონ ჩვენთან ურთიერთობა. ამის გარეშე ვიცხოვრებთ უიმედო, დეპრესიულ და ჩამპალ მდგომარეობაში და ერი უბრალოდ ამოწყდება…და  ეს მიწა გახდება მკვდარი ტერიტორია სამხედრო ბაზებისთვის და ოლიგარქებისთვის,“ – განიხილავს გეოპოლიტიკური ჩიხიდან გამოსავალს სამხრეთ ოსეთის სახელმწიფო აპარატის სხვა თანამშრომელი.

ქალაქ ცხინვლაში ყველა აბრაზე რუსულ წარწერას შეხვდებით (ფოტო: თამარა მეარაყიშვილი).

„ომი ყოველთვის ცუდია. ქართველებს კი ვეტყოდი, რომ ჩვენ, როგორც ერს, გვაქვს უფლება ვიცხოვროთ დამოუკიდებლად, ეს მათ უნდა შეიგნონ. მხოლოდ ამის შემდეგ შეიძლება მეგობრულ და თანასწორ ურთიერთობებზე ფიქრი,“ – განაზოგადა ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენელმა ცხინვალიდან, ასლანმა.

სტატიაში ყველა თანამოსაუბრის სახელი შეცვლილია უსაფრთხოების მიზნით.

გამოქვეყნებულ მასალაში დაცულია ავტორის მიერ გამოყენებული ტერმინები და ტოპონიმიკა. რედაქცია არ აგებს პასუხს საავტორო მასალის შინაარსობრივ მხარეზე.