Loading ...

მიქოიანის ძეგლის დადგმის მოწინააღმდეგეები გასული საუკუნის 30-იანი წლების რეპრესიებს იხსენებენ.  

ანასტას მიქოიანი საბჭოთა სომხეთში ვიზიტის დროს (ფოტო: სააგენტო Photolure).

ანასტას მიქოიანი (ფოტო: სააგენტო Photolure).

ეკატერინა პოღოსიანი – კავკასია

ანასტასი მიქოიანი სომხეთში საბჭოთა პერიოდის ერთ-ერთ ყველაზე გამოჩენილ საზოგადო მოღვაწედ ითვლება, თუმცა ერევნის ცენტრში მისი ძეგლის აღმართვის იდეა ბევრს არ მოსწონს.

მიქოიანის სახელი სტალინის მმართველობის დროს განხორციელებულ რეპრესიებს და ათასობით თავისივე თანამემამულის დაღუპვას უკავშირდება.

30 აპრილს ერევნის საკრებულომ ქალაქის ცენტრში ძეგლის დადგმის საკითხი დადებითად გადაწყვიტა. საკრებულოს წევრების განცხადებით, მიქოიანი სომხეთის ისტორიაში შეტანილი წვლილისთვის სათანადოდ უნდა იყოს დაფასებული.

მიქოიანის მომხრეები მის ხანგრძლივ პოლიტიკურ მოღვაწეობაზე მიუთითებენ. ის თითქმის ყველა საბჭოთა ლიდერის პერიოდში მსახურობდა, დაწყებული ვლადიმერ ლენინით დამთავრებული ლეონიდ ბრეჟნევით. ცივი ომის წლებში კი მიქოიანი საბჭოთა კავშირის დესპანი იყო შეერთებულ შტატებში.

„მიქოიანის შთამომავლებმა და ნათესავებმა საკრებულოს თხოვნით მიმართეს, რომ გაგებით მოვკიდებოდით მათ სურვილს ძეგლის დადგმის თაობაზე, რაც ჩვენ შევასრულეთ კიდეც“, –  განაცხადა საკრებულოს წევრმა მმართველი რესპუბლიკური პარტიიდან ნაირა ნააპეტიანმა. „ჩვენ ასევე გავითვალისწინეთ ის დიდი წვლილი, რაც მიქოიანმა შეიტანა ქვეყნის ინდუსტრიის განვითარებაში და ასევე კარიბის კრიზისის მოგვარებაში“.

„მისი ბიოგრაფიის საკამათო დეტალები კი ისტორიკოსებს უნდა დავუტოვოთ განსახილველად“.

თუმცა, მოწინააღმდეგეებს მიაჩნიათ, რომ მიქოიანის სტალინისდროინდელი მოღვაწეობა უფრო მეტია ვიდრე უბრალო „დეტალები“. 1937 წელს სტალინმა ის ერევანში ადგილობრივი კომუნისტური პარტიის „გასაწმენდად“ წარგზვანა.

სომხეთის ეროვნული არქივის დირექტორი ამატუნი ვირაბიანი აცხადებს, რომ მიქოიანის როლი 1937 წლის რეპრესიებში დოკუმენტურად არის დადასტურებული.

მისი თქმით, არქივებში ინახება დეპეშა, რომელიც მიქოიანმა სტალინის საიდუმლო პოლიციის უფროსს ნიკოლაი ეჟოვს გაუგზავნა. მასში ნათქვამია, რომ 500 ადამიანის დაჭერა არ იყო საკმარისი და სიის 700 ადამიანით გაზრდა შესთავაზა. მოგვიანებით, ეჟოვმა მიწერა სტალინს და მიქოიანის წინადადების საფუძველზე კიდევ 1500 ადამიანის დაჭერა მოითხოვა.

„პირადად მე ძეგლის დადგმის წინააღმდეგი ვარ, რადგან მიმაჩნია, რომ ის ადამიანები რომლებმაც 1937 წელი გამოიარეს სიმშვიდეში უნდა მოვასვენოთ“, – ამბობს ვირაბიანი. „ღირს თუ არა ძეგლის დადგმა მომავალმა თაობებმა უნდა გადაწყვიტონ“.

ძეგლის დადგმის მოწინააღმდეგეები თვლიან, რომ ავტორიტარი ლიდერისადმი ასეთი განსაკუთრებული პატივის მიგება იმ პოლიტიკის გამოძახილია, რომელსაც თანამედროვე სომხეთი ახორციელებს. გასულ წელს, ხელისუფლებამ ევროკავშირთან ასოცირების შესახებ შეთანხმების გაფორმებაზე უარი განაცხადა და საბაჭო კავშირში გაწევრიანების სურვილი გამოთქვა.

„ის პოლიტიკა, რომელსაც სომხეთი ამჟამად ახორციელბს, სავსებით შეესაბამება ასეთი ტიპის მოღვაწის ძეგლის დადგმის ლოგიკას“, – აცხადებს ერევნის საკრებულოს ოპოზიციონერი წევრი. „ეს არის იმ იდეოლოგიის და პოლიტიკის ნაწილი, რაც აქ ხორციელდება და რაც იმის ნათელი დასტურია, რომ სომხეთის ხელისუფლებამ ჩვენი სუვერენიტეტი დათმო“

მწერალი და პუბლიცისტი უსიკ არა იზიარებს სიმბოლიზმთან დაკავშირებულ მოსაზრებას.

„ისმის კითხვა, რატომ დადგა ასეთი პოლიტიკური მოღვაწის ძეგლის დადგმის საკითხი ზუსტად იმ დროს, როცა სომხეთი აპირებს საბაჟო კავშირში გაწევრიანებას“, – „რატომ უნდა დავუდგათ ძეგლი იმ პიროვნებას, რომელიც მოსკოვში ბოროტი ძალის სიმბოლოს წარმოადგენდა?“

უსიკ არა თვლის, რომ ხელისუფლებამ ერევნის ცენტრში ძეგლის დადგმამდე მოსახლეობაში გამოკითხვა უნდა ჩაატაროს.

8 მაისს, ქალაქის საკრებულოს კულტურის, განათლების და სოციალურ საქმეთა კომიტეტში გამართულ შეხვედრაზე მისმა თავმჯდომარემ თამარა პოღოსიანმა განაცხადა, რომ გადაწყვეტილების გაუქმება არ შეიძლება, თუმცა მიანიშნა იმაზეც, რომ ის შესაძლებელია არ შესრულდეს.

„მუნიციპალიტეტის მიერ საკრებულოსთვის წარდგენილ პროექტში ერთი სიტყვაც არ იყო ნახსენები რეპრესიების შესახებ“,- აცხადებს პარტია „აყვავებული სომხეთის“ წევრი პოღოსიანი. „როგორც საკრებულოს წევრებმა ჩვენ დავამტკიცეთ ძეგლის დადგმის გადაწყვეტილება, თუმცა ეს არ ნიშნავს იმას, რომ მას ხვალვე აღმართავენ. ამას მთავრობა გადაწყვეტს“.

არქიტექტორი და ერევნის საკრებულის ყოფილი წევრი ჰრაჩ პოღოსიანი თვლის, რომ იმ შემთხვევაში თუ ძეგლის დადგმა მოხდება ის დიდხანს მაინც ვერ იარსებებს.

„არ უნდა დაგვავიწყდეს რა ბედი ეწიათ ლენინის და სტალინის მონუმენტებს. ამ ძეგლებთან დაკავშირებით ჩვენ საკმაოდ მწარე გამოცდილება გვაქვს“, – ამბობს ის. „ჩვენთან ასეთი ადამიანების ძეგლების დემონტაჟი საზოგადოებრივი აზრის და გარემოებების შეცვლისთანავე ხდება“.

ეკატერინა პოღოსიანი საინფორმაციო სააგენტო Mediamax-ის რეპორტიორია სომხეთში.