2019 წლის 4 სექტემბერი
ავტორი: თამარ სვანიძე 
Loading ...
სახელმწიფოსა და უცხოელი დონორების მიერ დახარჯული მილიონობით ლარის მიუხედავად არასათანადო სანიტარული პირობები კვლავაც გამოწვევად რჩება.
სოფელ ნადარბაზევის მკვიდრი ნიკოლოზ დათუნაშვილი ყოველდღიურად რამდენიმე საათს ხარჯავს წყლის შეგროვებაში.
ნადარბაზევი, გორის რაიონში, ეგრეთ წოდებულ ბუფერულ ზონაში მდებარეობს, ცხინვალთან ახლოს. მოშლილი ინფრასტრუქტურის გამო სოფელს და მის სამას მცხოვრებს 30 წელზე მეტია წყალი არ მიეწოდება.
ნიკოლოზს, რომელიც მარტო ცხოვრობს და ყავარჯნების დახმარებით გადაადგილდება, წყლის ასაღებად სოფლის ცენტრში სახელდახელოდ მოწყობილ წყაროზე უწევს სიარული.
„დღეში რამდენჯერმე მიწევს მოსვლა, მიჭირს, მაგრამ წყურვილი უფრო აუტანელია,“ – ამბობს ის. „აქ მოსვლას და წყლის შეგროვებას დიდი დრო მიაქვს, მაგრამ მადლობა ღმერთს, რომ ეს მაინც გვაქვს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ალბათ, წყურვილისგან დავიხოცებოდით”.
წყალმომარაგება და არასათანადო სანიტარული პირობები პრობლემაა მთელ საქართველოში, განსაკუთრებით კი სოფლებში. ინფრასტრუქტურის ნაწილი ან მოძველებული ან კიდევ განადგურებულია, არის ისეთი ადგილები სადაც ის არც არასოდეს არსებობდა. მიუხედავად იმისა, რომ წყალმომარაგების პრობლემის მოგვარება მთავრობამ თავის პრიორიტეტად აქცია, ოფიციალური პირების განცხადებით, ვითარება რთულია და მისი მოგვარება დიდ დროსა და თანხებთან არის დაკავშირებული.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციისა და გაეროს ბავშვთა ფონდის (WHO/UNICEF) წყალმომარაგების, სანიტარიისა და ჰიგიენის ერთობლივი მონიტორინგის პროგრამის (JMP) მიერ მომზადებული ანგარიშის თანახმად, 63,000 ადამიანს, მოსახლეობის 1.6 პროცენტს არ გააჩანია ელემენტარული წვდომა წყალზე, მხოლოდ 27.2 პროცენტს აქვს კეთილმოწყობილი სანიტარულ პირობები, ხოლო 1,8 პროცენტს სველი წერტილები საზიარო აქვს ორ ან მეტ ოჯახთან.
სტატისტიკის ეროვნული სააგენტოს მონაცემებით, საქართველოს მოსახლეობის 51 პროცენტს არ აქვს წვდომა თანამედროვე აბაზანასა და ტუალეტზე. 2018 წელს გამოქვეყნებული მონაცემების მიხედვით, 1,81 მილიონი ადამიანი ანუ მოსახლეობის ნახევარზე ნაკლები ცხოვრობს ისეთ სახლებში, სადაც არის საკანალიზაციო სისტემა. ადამიანები კვლავაც სარგებლობენ გარე საპირფარეშოებით, რომლებიც არაჰიგიენური და მოუხერხებელია.
გარემოსდაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაცია CENN- ის პროექტის მენეჯერის ვახო ქოჩორაძის აზრით, სუფთა წყლის და სანიტარული პირობების არქონას შორსმიმავალი ეფექტი აქვს.
„მოსახლეობის სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობა პირდაპირ კავშირშია წყლის და სანიტარული პირობების ხელმისაწვდომობასთან“,- დასძინა მან. „წარმოიდგინეთ ოჯახი, რომელიც ნახევარ დღეს ხარჯავს წყლის შეგროვებაში, მაშინ როდესაც შეუძლია ეს რესურსები სხვა საქმეს მოახმაროს, რაც მათ ეკონომიკურ გაძლიერებას შეუწყობს ხელს. უწყლობა და სანიტარული პირობების არქონა სხვადასხვა დაავადების წყაროა. არაჯანსაღი საზოგადოება ვერ შექმნის დოვლათს და ეს ძვირი დაუჯდება სახელმწიფოს.”
CENN-ის ორგანიზებით რეგიონებში შექმნილია WaSH (წყალი, სანიტარია და ჰიგიენა) საბჭოები, რომლებიც ადგილზე ახდენენ ვითარების შესწავლას და ანალიზს. ქოჩორაძის თქმით, ხალხი იმდენად მიეჩვია ცუდ პირობებში ცხოვრებას, რომ უბრალოდ არ ესმის ნორმალური სანიტარული მდგომარეობის მნიშვნელობა.
„ჩვენ მოვისმინეთ შემთხვევები, როდესაც ხალხი ადგილობრივი ხელისუფლებისგან ითხოვდა გარე განათების ან სტადიონის მოწყობას და არა სასმელი წყლის ან კანალიზაციის სისტემის მოწესრიგებას,“ – თქვა მან. „სამწუხაროდ, ადამიანები თვლიან, რომ უსაფრთხო წყალი და სანიტარული პირობები არ არის მნიშვნელოვანი ჯანმრთელობისთვის. ისინი ასეთ პირობებში მრავალი წლის განმავლობაში ცხოვრობენ და მიეჩვივნენ.”
საქართველოს მთავრობას ინფრასტრუქტურის და რეგიონული განვითარება ბიუჯეტის პრიორიტეტულ სფეროებად აქვს განსაზღვრული. 2019 წელს, ქვეყნის 13.1 მილიარდ ლარიანი ბიუჯეტის 19 პროცენტი ინფრასტრუქტურულ პროექტებზე გამოიყო, 500 მილიონი ლარით მეტი, ვიდრე 2018 წელს.
ამ 19 პროცენტიდან 300 მილიონი ლარი წყალმომარაგებისა და კანალიზაციის სისტემის გარემონტებისთვის არის გამიზნული.
რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის მინისტრის მოადგილე გრიგოლ კაცია აღნიშნავს, რომ თანხა ძალიან მცირეა და ყველა პრობლემას ვერ მოაგვარებს.
„წყალმომარაგებისა და სანიტარული ინფრასტრუქტურის მოწესრიგება ძალიან ძვირი ჯდება,“ – თქვა მან. „ამ პრობლემის გადასაჭრელად, ჩვენ გვჭირდება რამდენიმე მილიარდი ლარი. შეზღუდული რესურსების გამო, პრიორიტეტების მიხედვით ვმოქმედებთ. ჩვენი მიზანია მოკლე დროში მოხდეს წყალმომარაგებისა და კანალიზაციის სისტემის მოწესრიგება საქართველოს ყველა ქალაქში. ოთხ-ხუთ წელიწადში ამ მიზანს უნდა მივაღწიოთ. ამასთან ერთად, ვცდილობთ დავეხმაროთ მუნიციპალიტეტებსაც სოფლებში არსებული პრობლემების გადაჭრაში.“
„მოკლედ რომ ვთქვათ, საქართველოს ყველა მოსახლის წყლით და სანიტარული პირობებით უზრუნველსაყოფად, უზარმაზარი რესურსებია საჭირო, მათ შორის გამოცდილება და ფული, რომელიც ამჟამად არ გვაქვს“.
კაციას აზრით, სეპტიკური ავზები არის ყველაზე გონივრული ვარიანტი პატარა სოფლებისთვის, რადგან „მსოფლიოში არსად არ არსებობს ცენტრალური საკანალიზაციო სისტემა სოფლებში, ეს ძალიან ძვირია და არარაციონალური. ამ ეტაპზე, ვატარებთ კვლევას, რომ ვიპოვოთ სოფლის დასახლებებისთვის ყველაზე ოპტიმალური ვარიანტი.“
გორის მუნიციპალიტეტის წყალმომარაგების სამსახურის უფროსმა ბონდო მარუაშვილმა თქვა, რომ მიმდინარეობს მთელი რიგი პროექტების განხორციელება ცენტრალური ხელისუფლებისა და საერთაშორისო დონორების დახმარებით, მაგრამ პრობლემები კვლავაც რჩება.
მისი თქმით, 12.5 მილიონი ლარი იხარჯება გორის რაიონში წყალმომარაგების აღდგენის პროექტებზე. აქედან ყველაზე დიდი, 9,7 მილიონი ლარის ღირებულების, მუნიციპალური განვითარების ფონის მიერ არის დაფინანსებული და მოიცავს ადმინისტრაციული სასაზღვრო ზოლის მიმდებარე 11 სოფელში მცხოვრები ოჯახების წყლით უზრუნველყოფას.
დაახლოებით სამი მილიონი ლარი გამოიყოფა მუნიციპალიტეტის 62 მილიონიანი ბიუჯეტიდანაც.
„სამწუხაროდ, უახლოეს მომავალში არ გვაქვს იმედისმომცემი პერსპექტივა საკანალიზაციო სისტემის თვალსაზრისით, მაგრამ წყალმომარაგების პრობლემის მოგვარების კუთხით, საქმე კარგად მიდის“, – განაცხადა მან. „იმედი გვაქვს, რომ მალე მუნიციპალიტეტის ყველა სოფელი მიიღებს სუფთა სასმელ წყალს. ბევრი საკუთარი ძალებით ცდილობს პრობლემასთან გამკლავებას და ეზოებში ჭებს აკეთებენ, ასეთ შემთხვევაში ჩვენ მათ ვეხმარებით და უფასო ლაბორატორიულ მომსახურებას ვთავაზობთ წყლის ხარისხის შესამოწმებლად.“
ნადარბაზევის მოსახლეობას არ აქვს იმის იმედი, რომ წყლის პრობლემა მათ სოფელში მალე გადაიჭრება.
„ისე ვბანაობთ, როგორც გამოქვაბულის ხანაში; არც საშხაპეები გვაქვს და არც აბანოები, ზოგჯერ ხელის დაბანაც კი ჭირს,“ – ამბობს სოფლის მკვიდრი ელისო დათუნაშვილმა. „ჩვენ პატარა ბავშვი გვყავს და ამიტომ, ყველანაირად ვცდილობთ, რომ სახლში წყალი გვქონდეს.“
მისი თქმით, ქვეყანას, რომელსაც ევროკავშირში გაწევრიანება უნდა, „სირცხვილია ასეთ საშინელ პირობებში ჰყავდეს თავისი მოქალაქეები.“
სტატია მომზადებულია IWPR-ის მიერ: Georgia’s Clean Water Problem
