2012 წლის 21 მაისი
ავტორი: შორენა ლათათია 
Loading ...
სამუშაოს მოძებნა გართულებულია, როცა პირის გენდერული იდენტობა არ არის შესაბამისობაში მის ოფიციალურ დოკუმენტებში მოცემულ სქესთან.
საქართველოში მომუშავე იურისტები აცხადებენ, რომ კანონი უნდა შეიცვალოს, რათა ტრანსგენდერ ადამიანებს მიეცეთ საშუალება, მიიღონ მათ მიერ არჩეული გენდერული იდენტობის შესაბამისი პირადობის მოწმობა თუ სხვა დოკუმენტები. მათი განცხადებით, არსებული რეგულაციები დისკრიმინაციულია, რაც განაპირობებს ტრანსგენდერი პირებისათვის საჯარო მომსახურებაზე არათანაბარ ხელმისაწვდომობას.
მოქმედი კანონმდებლობა პირს აძლევს საშუალებას შეცვალოს დოკუმენტები და მისი პირადი მონაცემები, თუ მას სქესის შეცვლის ოპერაცია სრულად აქვს ჩატარებული. სახელმწიფო სქესის შეცვლის ოპერაციებს არ აფინანსებს, ასეთი ოპერაციები კი საკმაოდ ძვირი ჯდება კერძო სამედიცინო სექტორებში, განსაკუთრებით ისეთი დაბალი შემოსავლის მქონე ქვეყანაში, როგორიც საქართველოა.
ლგბტ ადამიანების უფლებები დაცვისადმი მიძღვნილი აქცია
„ვინაიდან საქართველო სქესის შეცვლის ოპერაციებს არ აფინანსებს, ტრანსგენდერ ადამიანებს ხშირად არ შეუძლიათ თავად დაფარონ მსგავსი ხარჯები ან ზოგიერთ შემთხვევაში შესაძლებელია მათ არ სურდეთ მსგავსი სახის ქირურგიული ინტერვენცია“, – განაცხადა საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის იურისტმა, გიორგი გოცირიძემ.
ოფიციალურ დოკუმენტებში გენდერული იდენტობის შესაბამისი მონაცემების ჩაწერისას „სახელმწიფოს მიერ ადამიანის ნება-სურვილი უნდა იყოს გათვალისწინებული“, – ამბობს გოცირიძე.
საქართველოში ტრანსგენდერი ადამიანების მიმართ საზოგადოების უარყოფითი დამოკიდებულების გამო, მათ ურჩევნიათ არ გაახმაურონ ის პრობლემები, რასაც ისინი პრაქტიკაში აწყდებიან. აღნიშნულის გამო, უცნობია ტრანსგენდერ ადამიანთა ზუსტი რაოდენობა.
IWPR-თან საუბრისას ერთ-ერთმა ტრანსგენდერმა (ნ.ჩ), რომლის ბიოლოგიური სქესი მდედრობითია, თუმცა, ცხოვრობს როგორც მამაკაცი, განაცხადა, თუ რა ძნელი იყო მისთვის სამსახურის მოძებნა, ბანკის სესხის აღება თუ სხვა მომსახურებით სარგებლობა მისი დოკუმენტაციის გაუმართაობის გამო.
მან შეძლო სახელის შეცვლა, თუმცა, ვერ მოახერხა სქესის შეცვლა. დოკუმენტებში არსებული შეუსაბამობის გამო კი იგი ბევრ პრობლემას აწყდება.
„სამოქალაქო რეესტრის სააგენტოს წარმომადგენლებმა ოპერაციის ჩატარების გარეშე პირადობის მოწმობაში სქესის შეცვლაზე უარი განმიცხადეს. ამჟამად, ჩემი სახელი წინააღმდეგობაში მოდის ჩემს ბიოლოგიურ სქესთან, რის გამოც ბევრ პრაქტიკულ პრობლემებს ვაწყდები,“- განაცხადა ნ.ჩ-მ.
„ქირურგიული გზით სქესის შეცვლა ძალიან დიდ თანხასთან არის დაკავშირებული. ჩემი ხარჯებით დღემდე მხოლოდ მკერდის ოპერაციის გაკეთება მოვახერხე, თუმცა, ეს ნახევარ ოპერაციად ითვლება და დოკუმენტებში სქესის შეცვლისთვის საკმარისი არ არის” – ამბობს ნ.ჩ.
ნ.ჩ-ს ფინანსური პრობლემები გაართულა ბანკების უარმა მისთვის სესხის გაცემის თაობაზე.
„რამოდენიმე ბანკში მივედი, რომლებთანაც ადრეც მქონია შეხება. ამ დროს სახელი უკვე შეცვლილი მქონდა. შეცვლილი სახელით რომ მივედი, ბანკის თანამშრომლები მთელი 5 საათის განმავლობაში არკვევდნენ, რამდენად შეიძლებოდა ჩემთვის სესხის გაცემა. საბოლოოდ, მაინც ყველა ბანკმა უარი მითხრა, არადა ჩემს თანამშრომლებს, რომელთაც ისეთივე ფინანსური მდგომარეობა ჰქონდათ, როგორც მე, დაუმტკიცეს.“ – აღნიშნა ნ.ჩ.-მ.
ტრანსგენდერი ადამიანები მსგავსი სახის დაბრკოლებებს აწყდებიან, როდესაც გაუმართავი საბუთებით მიდიან პოტენციურ დამსაქმებლებთან.
„პრობლემები მექმნება სამსახურში აყვანისას, ვინაიდან დოკუმენტები წესრიგში არ მაქვს და პირდაპირ მეუბნებიან, რომ ამის მიზეზი ჩემი იდენტობა და საბუთების გაუმართაობაა“, – განაცხადა ნ.ჩ.-მ. „მას შემდეგ, რაც რამოდენიმე სამსახურიდან უარით გამომიშვეს, იძულებული გავხდი, ტყუილი მეთქვა, თითქოს დოკუმენტში საპირისპირო სქესი შემთხვევით ჩამიწერეს და მას არაფერი აქვს საერთო ჩემს გენდერულ იდენტობასთან“ – თქვა მან.
,,სამოქალაქო აქტების რეგისტრაციის შესახებ” კანონში 2008 წელს შეტანილი ცვლილებების თანახმად, სქესის შეცვლა სახელის, გვარის და მამისახელის შესწორების საფუძველია. თუმცა, ზემოთ აღნიშნული შემთხვევა ეხება მხოლოდ იმ ტრანსგენდერ ადამიანებს, რომლებმაც ქირურგიული გზით შეიცვალეს სქესი. საკანონმდებლო რეგულაციის მიღმა რჩებიან ის ტრანსგენდერები, რომელთა სოციალური სქესი წინააღმდეგობაში მოდის მათთვის დაბადებისას მინიჭებულ სქესთან. ამასთან, ქართული გვარები არის ერთი და იგივე მამაკაცისა და ქალის შემთხვევაში, მაგრამ ზოგიერთი ეთნიკური უმცირესობის ჯგუფის წარმომადგენლისთვის გვარი გენდერული იდენტობის მატარებელია.
სქესის შეცვლისა და სამართლებრივი აღიარების პროცედურის გარეშე ტრანსგენდერ ადამიანებს მსგავსი სახის დაბრკოლებები ექმნებათ სხვადასხვა საჯარო მომსახურების მიღებისას, მაგალითად, ჯანდაცვის, განათლების, საპენსიო და სხვა სფეროებში.
იუსტიციის სამინისტროს საერთაშორისო საჯარო სამართლის დეპარტამენტის უფროსის მოადგილის, ბაბუცა პატარაიას განცხადებით, ამ ეტაპზე ოფიციალურ დოკუმენტაციაში მონაცემების შეცვლის წესების შეცვლასთან დაკავშირებით კონკრეტული საკანონმდებლო ცვლილებების მიღება არ იგეგმება.
საქართველოში მოქმედი კანონმდებლობა საკმაოდ დასახვეწია ევროპის ბევრ ქვეყანაში მოქმედი კანონმდებლობისგან განსხვავებით. ტრანსგენდერ ადამიანთა უფლებებთან დაკავშირებით ევროკავშირის 2010 წლის ანგარიშის თანახმად, ქირურგიული ოპერაციის ჩატარების გარეშე დოკუმენტაციის შეცვლა შესაძლებელია მხოლოდ ოთხ ქვეყანაში – ესპანეთი, უნგრეთი, ფინეთი და დიდი ბრიტანეთი. 12 ქვეყანაში სავალდებულოა ქირურგიული ოპერაციის ჩატარება, 11 სხვა ქვეყანა კი, საკანონმდებლო დონეზე საერთოდ არ არეგულირებს ამ საკითხს.
სახელის შეცვლა დაშვებულია ევროკავშირის 8 სახელმწიფოში, 14 სახელმწიფოში სახელის შეცვლისათვის აუცილებელია სამედიცინო დასკვნის ქონა ან ქირურგიული ოპერაციის ჩატარება, 4 სახელმწიფო საერთოდ არ ითვალისწინებს სახელის შეცვლას.
„პირის იდენტიფიკაციასთან დაკავშირებული გაურკვევლობა ქმნის საკმაოდ ბევრ წინააღმდეგობებს, რამაც შესაძლოა ტრანსგენდერ ადამიანს შეუშალოს ხელი განათლების მიღებაში, დასაქმებაში, მოგზაურობაში, ასევე, მის ინტეგრაციას საზოგადოებაში“, – ნათქვამია EU-ს ანგარიშში.
მართალია, ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ განაცხადა, რომ სახელმწიფომ უნდა უზრუნველყოს გენდერული იდენტობის შესაბამისი ქირურგიული ოპერაციის ჩატარების შესაძლებლობა, მაგრამ 2008 წელს გამოქვეყნებული ანგარიში „Transgender EuroStudy“ აჩვენებს, რომ ევროკავშირის მიერ გამოკითხულ ტრანსგენდერ ადამიანთა 80 პროცენტს უარი ეთქვა სახელმწიფოს მიერ ქირურგიული ოპერაციის ან ჰორმონალური თერაპიის ჩატარების დაფინანსებაზე და ნახევარზე მეტმა განაცხადა, რომ მათ საკუთარი ხარჯებით გაიკეთეს ოპერაცია.
„ლგბტ საქართველოს“ წარმომადგენლის, დავით შუბლაძის განცხადებით, ტრანსგენდერი ადამიანების ხილვადობა ძალიან დაბალია.
„შიში იმისა, რომ ისინი იქნებიან გარიყულები და მარგინალიზებულები, არ აძლევს ტრანსგენდერ ადამიანებს იმის უფლებას, რომ თავისუფლად გამოხატონ თავიანთი გენდერული იდენტობა“ – ამბობს შუბლაძე. „ქართული საზოგადოება აგებულია მთლიანად პატრიარქალურ სტერეოტიპებზე, აღნიშნულის გამო ტრანსგენდერ ადამიანებს ექმნებათ პრობლემები დამსაქმებელთან, ვგულისხმობ იმას, რომ თუ ეს ტრანსგენდერი ადამიანი იცმევს და იქცევა ისე, როგორც მისი გენდერული იდენტობა კარნახობს, მაშინ პრობლემების წინაშე დგება. მაგალითად, ერთ-ერთი ტრანსგენდერი საბინა, მისი გენდერული იდენტობის გამო არაერთგზის გამოაგდეს სამსახურიდან. სამსახურიდან გამოაგდეს ერთ-ერთი სხვა ტრანსგენდერიც, როდესაც მისმა უფროსობამ შემთხვევით გაიგო მისი გენდერული იდენტობის შესახებ“.
გოცირიძის განმარტებით, ტრანსგენდერი ადამიანები ხშირად ამჯობინებენ საზღვარგარეთ წასვლას უკეთესი გარემოს მოსაძებნად.
„ჩემთვის როგორც ცნობილია, ძალიან ცოტა ადამიანი რჩება საქართველოში, დანარჩენები საზღვარგარეთ მიდიან. საზოგადოების მიმღებლობა მსგავსი ადამიანების მიმართ არ არის ძალიან მაღალი და ისინი ყველაზე მეტად დაუცველები არიან დისკრიმინაციისაგან,“ – განაცხადა გიორგი გოცირიძემ.
IWPR-თან საუბარში რესპოდენტმა დაადასტურა ეს ფაქტი და აღნიშნა, რომ მას ოჯახისგან პრობლემა არ ექმნება, განსხვავებით საზოგადოების წევრებისა.
„ჩემი ოჯახის წევრებისგან არანაირ პრობლემას არ ვაწყდები, განსხვავებით საზოგადოების წევრებისა, რომელთა დამოკიდებულება ტრანსგენდერ ადამიანთა მიმართ ძალიან უარყოფითია“ – აღნიშნა ნ.ჩ.-მ.
ავტორი: ნინო ჯომარჯიძე
