2015 წლის 8 მარტი
ავტორი: მარინე ხარატიანი 
Loading ...
გამოძიებები ხარვეზებით მიმდინარეობს, ხოლო საზოგადოების დამოკიდებულება ხშირად გულგრილია.
სომხეთის ომბუდსმენი კარენ ანდრეასიანი (ფოტო: ომბუდსმენის ვებგვერდი).
2011 წელს სომხური პრესის ფურცლები არასრულწლოვანის გაუპატიურების ამბავმა ააჭრელა. 13 წლის გოგონა ფეხმძიმედ იყო საკუთარი მამისგან, რომელიც მსხვერპლზე სისტემატიურ სექსუალურ ძალადობას ახორციელებდა.
მოძალადე მამაკაცი არ გაასამართლეს. გოგონას კი, რომელიც სომხეთის სამხრეთით მდებარე ერთ-ერთ ქალაქში ცხოვრობდა, ადგილობრივმა მოსახლეობამ ზურგი აქცია.
გოგონას აბორტი გაუკეთეს. პოლიციაში სისხლის სამართლის საქმე აღიძრა, თუმცა, ვერ მოხერხდა დნმ-ის ანალიზის ჩატარება და მამობის დადგენა. საქმე დაიხურა არასკამარისი მტკიცებულებების გამო.
გოგონას ადვოკატის, ნონა გალსტიანის, თქმით, გამოძიება დარღვევებით მიმდინარეობდა.
„გამოძიების დროს გამოიკვეთა, რომ [გოგონას] ზოგიერთი ჩვენება წინააღმდეგობაში მოდიოდა სხვა სამხილებთან. გამოძიება უფრო სრულყოფილად რომ ჩატარებულიყო შესაძლებელი იქნებოდა მოძალადის იდენტიფიცირება“, – განაცხადა მან ჩვენთან საუბრისას.
ეჭვს არ იწვევდა ის ფაქტი, რომ მსხვერპლის მიმართ ძალადობა ხორციელდებოდა, მაგრამ „გამოძიებამ არც კი გაამახვილა ყურადღება მონაწილეობდნენ თუ არა დანაშაულში სხვა პირებიც. ეჭვი იყო მხოლოდ მამაზე და საქმეც დაიხურა,“ – განაცხადა გალსტიანმა.
მომხდარის შემდეგ, ადგილობრივმა მოსახლეობამ ზურგი აქცია მსხვერპლს.
სომეხი ჟურნალისტი სუსანა შაჰნაზარიანი (ფოტო: სუსანა შაჰნაზარიანი).
„დამოკიდებულება ოჯახის მიმართ ქალაქში იყო ძალიან უარყოფითი,“- განაცხადა ჩვენთან საუბრისას ჟურნალისტმა სუსანა შაჰნაზარიანმა. „ვიცი, რომ მშობელთა ნაწილმა სკოლაში იჩივლა, მათ არ უნდოდათ, რომ მათ შვილებს [გოგონასთან ერთად] ერთ კლასში ესწავლათ“.
ბავშვის დედის თქმით, მშობლებმა კოლექტიური განცხადებაც კი დაწერეს გოგონას სკოლიდან გარიცხვის მოთხოვნით. საბოლოოდ, ის სკოლიდან გარიცხეს, თუმცა განათლების სამინისტროს განმარტებით, მიზეზი ადრე არსებული დისციპლინური დარღვევები გახდა.
გოგონა ახლა თექვსმეტი წლისაა და სახლში რეპეტიტორებთან ერთად გამოცდების ჩასაბარებლად ემზადება, თუმცა დედის თქმით, ის თავს მარტოსულად გრძნობს და მეგობრების არყოლას ძალიან განიცდის.
ექსპერტების აზრით, ამ შემთხვევით გამოიკვეთა ის, თუ როგორ რეაგირებს სამართლებრივი სისტემა და ფართო საზოგადოება ბავშვთა მიმართ სექსუალური ძალადობის შემთხვევებზე.
პოლიციის ოფიციალური მონაცემების მიხედვით, ბოლო ათი წლის განმავლობაში, 150%-ით არის გაზრდილი იმ გამოძიებათა რაოდენობა, რომელიც არასრულწლოვანთა, მათ შორის ბავშვთა, გაუპატიურების შემთხვევებს ეხება.
[pullquote]ოფიციალური მონაცემებით, ბოლო ათი წლის განმავლობაში, არასრულწლოვანთა მიმართ გაუპატიურების შემთხვევბი 150%-ით არის გაზრდილი.[/pullquote]
სექსუალური ძალადობის კრიზისის ცენტრის ფსიქოლოგი ტატევიკ აღაბეკიანი ჩვენთან საუბრისას აცხადებს, რომ სექსუალური ძალადობის შემთხვევების ნახევარზე მეტი არასრულწლოვნებზე მოდის.
მისი თქმით, გაზრდილი მონაცემები იმაზე მიუთითებს, რომ გაუმჯობესდა ამ საკითხის გაშუქება და ზოგადად, ამაღლდა საზოგადოებრივი ცნობიერება, თუმცა საკითხის იგნორირებაც საკმაოდ ხშირი მოვლენაა.
აღაბეკიანის თქმით, ბავშვები უმეტეს შემთხვევაში ვერ საუბრობენ ძალადობაზე, რადგან ფიქრობენ, რომ მოძალადეს კი არა, მათ დასჯიან.
„მაშინაც კი როცა მსხვერპლი არასრულწლოვანია, მას თვლიან დამნაშავედ,“ – აცხადებს აღაბეკიანი. „ხალხს მიაჩნია, რომ ეს ან ამ ბავშვების ან მათი მშობლების ბრალია.“
„აუცილებელია, რომ თავად საზოგადოებამ არ შეაქციოს ზურგი და არ გარიყოს ეს ბავშვები…ხელი შეუწყოს მათ ნორმალურ ცხოვრებაში დაბრუნებას,“ – ამბობს აღაბეკიანი.
ერევანში ეუთოს მისიის იურისტი დავიდ თუმასიანი, რომელიც არასრულწლოვანთა ძალადობის შემთხვევებზე მუშაობს, ჩვენთან საუბრისას აცხადებს, რომ ზოგადად, გამოძიებები ნორმალურად მიმდინარეობდა, თუმცა იყო შემთხვევები, როდესაც მოსამართლეები არ იჭერდნენ ბავშვების მხარეს.
„იყო ერთი შემთხვევა, როდესაც ბავშვს მანამდეც ჰქონდა სექსუალური ურთიერთობა და მოსამართლემ არ შეუშალა ხელი ბრალდების მხრიდან ისეთი შეკითხვების დასმას, რომლებიც მიმართული იყო მსხვერპლის დისკრედიტაციისთვის წინა საქციელის გამო,“ – აცხადებს თუმასიანი.
მისივე თქმით, საჭიროა უფრო მეტი მუშაობის ჩატარება ძალადობის მსხვერპლთა რეაბილიტაციის უზრუნველსაყოფად, განსაკუთრებით იმის გათვალიწინებით, თუ რა დამოკიდებულება არსებობს საზოგადოებაში ამ საკითხის მიმართ.
„უპირველეს ყოვლისა, აუცილებელია გავაძლიეროთ ბავშვთა დაცვის მექანიზმები წინასწარი გამოძიების და სასამართლოს მსვლელობის პერიოდში, ასევე ავამუშავოთ სოციალური პროგრამები მათი საზოგადოებაში ინტეგრაციის მიზნით,“ – აცხადებს თუმასიანი.
2013 წელს, არასრულწლოვანთა მიმართ ჩადენილი სექსუალური დანაშაულისთვის სასჯელი გამკაცრდა. უფლებადამცველი აქტივისტების აზრით ეს ბავშვთა უფლებების დაცვის კუთხით პოზიტიური შედეგების მომტანი იქნება.
სომხეთის ადამიანის უფლებათა დამცველი კარენ ანდრეასიანი ჩვენთან საუბრისას აცხადებს, რომ პრიორიტეტს წარმოადგენს ბავშვების და ასევე მათი ოჯახის წევრების ინფორმირებულობა მათი უფლებების შესახებ.
[pullquote]„ბევრი შემთხვევა ვიცით, როცა შვილების აღზრდის დროს ოჯახის წევრებს მიაჩნიათ, რომ ბავშვების ცემა ჩვეულებრივი ამბავია“, – აცხადებს ის და დასძენს, რომ აუცილებელია მოზრდილების და ბავშვების განათლება მათი უფლებების შესახებ.
„ბევრი შემთხვევა ვიცით, როცა შვილების აღზრდის დროს ოჯახის წევრებს მიაჩნიათ, რომ ბავშვების ცემა ჩვეულებრივი ამბავია“
[/pullquote]ანდრეასიანმა აღნიშნა, რომ საჭიროა არსებობდეს უსაფრთხო ადგილი, სადაც ბავშვები შეძლებენ მსგავსი ინციდენტების შესახებ გაცხადებას.
„ასეთი სისტემა ჯერ არ შეგვიმუშავებია. ამ მიზეზის გამო, ვერ ვიტყვით, რომ ბავშვთა დაცვის საკითხების შესახებ საზოგადოების ცნობიერებამ საჭირო დონეს მიაღწია. არ არსებობს რეაბილიტაციის ცენტრები ძალადობის მსხვერპლი ბავშვებისთვის. მუშაობა მხოლოდ მსგავსი ინციდენტების პრევენციისთვის მიმდინარეობს“ – დასძინა მან.
სომხეთის პოლიციაში აცხადებენ, რომ არასრულწლოვანთა უფლებების დაცვის ჯგუფები სკოლებში რეგულარულ შეხვედრებს ატარებენ იმ მიზნით, რომ ახალგაზრდებს მიაწოდონ მეტი ინფორმაცია იმის შესახებ, თუ როგორ ამოიცნონ ძალადობა და როგორ იმოქმედონ მისი გამოვლენის შემთხვევაში.
მარინე ხარატიანი თავისუფალი ჟურნალისტია სომხეთში
