Loading ...

ტიგრან სარგსიანის სახელი არაპოპულარულ რეფორმებს და ევროპასთან დაახლოების წარუმატებელ მცდელობას უკავშირდება.

სომხეთის ყოფილი პრემიერ მინისტრი ტიგრან სარგსიანი (ფოტო:სააგენტო Photolure)

არმენ კარაპეტიანი – კავკასია

სომხეთის პრემიერ-მინისტრის გადადგომა მოულოდნელი აღმოჩნდა პოლიტოლოგებისთვის, რომელთა უმრავლესობა მიიჩნევს, რომ ამ საქმეში მოსკოვის ხელი ურევია.

სარგსიანის გადადგომის შესახებ განცხადება 3 აპრილს პარლამენტის ვიცე-სპიკერმა და მმართველი რესპუბლიკური პარტიის ლიდერმა ედუარდ შარმაზანოვმა გააკეთა. სულ ერთი კვირით ადრე, შარმაზანოვმა არ დააკმაყოფილა ოპოზიციის მოთხოვნა სარგსიანის გადაყენების თაობაზე და განაცხადა, რომ პრემიერის გათავისუფლების საკითხი არ განიხილებოდა.

ტიგრან სარგსიანს თანმდებობიდან წასვლის მიზეზი არ განუმარტავს, თუ არ ჩავთვლით მისი ფეისბუკის გვერდზე გამოქვეყნებულ მოკლე პოსტს, რომლის მიხედვითაც მან ეს გადაწყვეტილება გააზრებულად მიიღო.

„ჯერ კიდევ თებერვლის თვეში მივმართე პრეზიდენტ სერჟ სარგსიანს თანამდებობიდან გათავისუფლების თხოვნით. ჩვენ შევთანხმდით გადაგვედო ამ საკითხის განხილვა იმ მიზეზით, რომ სახელმწიფოსთვის მნიშვნელოვანი საქმეები იყო მოსაგვარებელი,“ -წერს ის.

ტიგრან სარგსიანი ქვეყნის პრემიერ-მინისტრის პოსტს 2008 წლიდან ედგა სათავეში. თანამდებობიდან წასვლის სურვილზე მას ღიად არასოდეს უსაუბრია და მისი მისამართით ღია კრიტიკა არ ისმოდა არც მმართველი გუნდის მხრიდან.

წელს საზოგადოების უკმაყოფილება მის მიერ გატარებულ საპენსიო რეფორმას მოჰყვა, თუმცა მაშინ პრეზიდენტმა სარგსიანმა თავის მოგვარე პრემიერს მხარი დაუჭირა და განაცხადა, რომ მოსახლეობის 80% ამ რეფორმას ემხრობოდა.

პრეზიდენტის ტონი პრემიერ-მინისტრის გადადგომის შემდეგ შეიცვალა.

„ექვსი წელი პრემიერ-მინისტრად ყოფნისთვის საკმაოდ დიდი დროა“, – განუცხადა პრეზიდენტმა ცენტრალურ ბანკში შეკრებილ ჟურნალისტებს. „ახალმა მთავრობამ უნდა შეძლოს ეკონომიკური ზრდის მიღწევა. ახალმა მთავრობამ უნდა შეძლოს ჩვენი რეფორმებისადმი და ჩვენი საქმიანობისადმი ხალხში ნდობის აღდგენა“.

ბიზნესმენები სარგსიანის წასვლას 2008 წლის ფინანსური კრიზისის დაძლევის ნელ ტემპებს უკავშირებენ.

„ზოგადად ქვეყანა წინ არ წასულა, მივაღწიეთ ისეთ წერტილამდე, როდესაც ხალხმა დაიწყო უკმაყოფილების გამოხატვა. თუ ამაზე პასუხისმგებელი ტიგრან სარგსიანი იყო, მაშინ მან ეს პასუხისმგებლობა უნდა იტვირთოს კიდეც“, – ამბობს სომეხი წარმოშობის ამერიკელი ბიზნესმენი ვააკნ ჰოვნანიანი.

2002 წლის შემდეგ სომხეთის ეკონომიკა ყოველწლიურად ათ პროცენტზე მეტით იზრდებოდა, ზრდის ეს ორნიშნა მაჩვენებელი 2008 წელს შეიცვალა, სარგსიანის პრემიერ-მინისტრად დანიშვნის და ფინანსური კრიზისის დაწყების დროს. ცენტრალური ბანკის მონაცემების მიხედვით, სომხეთის ეკონომიკური ზრდის მაჩვენებელი გასულ წელს მხოლოდ 3,5% იყო.

საერთაშორისო სავალუტო ფონდის პროგნოზით სომხეთი ეკონომიკური ზრდის 2008 წლამდე არსებულ მაჩვენებელს 2017 წლამდე ვერ დაუბრუნდება, მისმა მეზობელმა აზერბაიჯანმა და საქართველომ კი ეს უკვე მოახერხეს.

პრემიერ მინისტრის გადადგომა საკუთარ წარმატებად ჩაითვალეს ოპოზიციურმა პარტიებმა. მარტის ბოლოს ოთხმა წამყვანმა ოპოზიციურმა პარტიამ (სომხეთის ეროვნული კონგრესი, აყვავებული სომხეთი, მემკვიდრეობა და დაშნაკცუტიუნი) გაერთიანებული საპროტესტო აქცია გამართა პრემიერის გადადგომის მოთხოვნით.

ამ ტრიუმფით შეგულიანებული ოპოზიციური პარტიები შეთანხმდენენ რომ ერთიანი ძალებით გააგძელებდნენ მთავრობაზე ზეწოლას.

პოლიტიკური სწავლების ცენტრის ანალიტიკოსი არმენ ბადალიანი თვლის, რომ გადაწყვეტილება ნაკლებად უკავშირდება ოპოზიციური პარტიების მოთხოვნას. ის ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ ათობით ათასობით მომიტინგე 2008-10 წლებში ქუჩაში იყო გამოსული და პრეზიდენტმა მაშინ პრემიერ-მინისტრი არ ჩამოიშორა.

მისივე თქმით, იმ მიზეზით, რომ ოპოზიციური პარტიები პარლამენტში უმცირესობას წარმოდგენენ მათ პრემიერ-მინისტრის გადაყენების ძალა არ გააჩნიათ.

გარდა ამისა, ბადალიანი აცხადებს: „მე ვფიქრობ, რომ პრემიერ-მინისტრის გადადგომა რუსეთის ზეწოლის შედეგია. რუსეთს ურჩევნია აქ ისეთი პრემიერ- მინისტრი ჰყავდეს, რომელსაც ენდობა. არავისთვის ყოფილა საიდუმლო, რომ ტიგრან სარგსიანი პროდასავლური რეპუტაციით სარგებლობდა“.

უფრო გრძელვადიან პერსპექტივაში კი პრემიერ-მინისტრის პოსტმა შესაძლებელია უმნიშვნელოვანესი ფუნქცია შეიძინოს.

„ყველამ იცის, რომ სერჟ სარგსიანი მესამე ვადით პრეზიდენტად კენჭს ვერ იყრის, ამიტომ 2018 წელს პრემიერ მინისტრს მმართველი გუნდიდან დიდი შანსი ექნება პრეზიდენტის სავარძელი დაიკავოს.“ – ამბობს ბადალიანი.

დემოკრატიული თანამშრომლობის ცენტრის ხელმძღვანელი სტეპან დანიელიანი ეთანხმება იმ მოსაზრებას, რომ პრემიერ მინისტრის გადაყენება რუსეთის მზარდი გავლენის ნათელი მაგალითია.

გასული წლის სექტემბერში პრეზიდენტმა სერჟ სარგსიანმა სომხეთის საბაჟო კავშირში გაწევრიანების შესახებ გადაწყვეტილება დაადასტურა, რის შედეგად წყალში ჩაიყარა ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულების გაფორმებისთვის გაწეული მრავალწლიანი მუშაობა.

„ტიგრან სარგსიანი პროდასავლელი პოლიტიკოსივით მოქმედებდა. ის ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულების თაობაზე აწარმოებდა მოლაპარაკებებს“, – აცხადებს დანიელიანი. „როდესაც გასული წლის სექტემბერში სერჟ სარსგიანმა საბაჟო კავშირში შესვლის გადაწყვეტილება მიიღო, ლოგიკურად ტიგრან სარგსიანი უნდა გადამდგარიყო, რადგან ქვეყანაში მოხდა კურსის რადიკალური ცვლილება“.

ახალი პრემიერ მინისტრი თანმდებობაზე 14 აპრილს დაინიშნა.

არმენ კარაპეტიანი თავისუფალი ჟურნალისტია სომხეთში.